Glossarium astronomicum

Planeetvorming

Wanneer een kosmische gaswolk instort en een ster vormt, wordt die ontluikende ster omringd door een wervelende schijf van gas en stof. Dit is een protoplanetaire schijf, waar planeten worden gevormd: met ijs bedekte stofdeeltjes kleven aan elkaar en vormen iets grotere klonten, die blijven groeien. Er zijn nog steeds open vragen over hoe de volgende fasen verlopen: wat is bijvoorbeeld de rol van turbulente gasbewegingen bij het dichter bij elkaar brengen van die klonten? Uiteindelijk ontstaan er zogenaamde planetesimalen met een omvang van meer dan een kilometer. Sommige daarvan worden door hun eigen zwaartekracht samengehouden en vormen grotere planeten, andere blijven achter als de eerste asteroïden. Sommige protoplaneten slagen erin grote hoeveelheden gas naar zich toe te trekken en worden gasreuzen. Andere protoplaneten in koude gebieden ver van de centrale ster zullen samen met gas grote hoeveelheden bevroren materiaal aantrekken en ijzige reuzen worden. Andere, met minder gas, worden terrestrische planeten.

Gerelateerde termen:

• Schijf • Stof • Gasreus • IJsreus • Planeet • Protoster • Terrestrische planeet

Stof

Ook bekend als stofkorrels of kosmisch stof

Anders dan op aarde zijn stofkorrels in de ruimte heel klein. De meeste zijn kleiner dan een duizendste millimeter. Ze vormen een belangrijk bestanddeel van het medium tussen sterren, het interstellaire medium. Ze worden gevormd in verschillende omgevingen, zoals de buitenste lagen van bepaalde koele reuzensterren of supernovae, en worden in de ruimte verspreid wanneer deze sterren massa beginnen te verliezen. Ze bestaan meestal uit silicaten, koolstofverbindingen en sporen van andere elementen. Ze kunnen bedekt zijn met ijs in koude, dichte gebieden van het interstellaire medium. Ze zijn meestal verantwoordelijk voor de interstellaire uitdoving van sterlicht dat ons bereikt.

Gerelateerde termen:

• Uitdoving
• Reuzenster
• Supernova
• Interstellair medium
• Interstellaire uitdoving

Donkere nevel

Een donkere nevel is een koele gas- en stofwolk in de ruimte die een groot deel van het licht van sterren en heldere nevels erachter blokkeert en daardoor donker lijkt. Het is het stof dat het licht van achteren blokkeert, ook al vormt stof slechts 1% van de materie in de nevel. Donkere nevels blokkeren zichtbaar en ultraviolet licht, maar het is mogelijk om erdoorheen te kijken door in infraroodlicht te kijken. Het bekendste voorbeeld is de Paardenkopnevel in het sterrenbeeld Orion.

Gerelateerde termen:

• Stof
• Infrarood (IR)
• Nevel
• Ultraviolet
• Zichtbaar spectrum
• Orion