Glossarium astronomicum

In het Engels en in tal van andere talen heeft ‘dag’ meerdere betekenissen. ‘Dag’ in de betekenis van ‘daglicht’ beschrijft de tijd waarin de zon ons van natuurlijk licht voorziet, gevolgd door de nacht wanneer de zon onder is en het donker is. Een dag volgens deze definitie is korter in de winter en langer in de zomer op het noordelijk halfrond, terwijl het tegenovergestelde geldt voor het zuidelijk halfrond. In het hoge noorden of het hoge zuiden is er een tijd van het jaar waarin de zon helemaal niet ondergaat – direct op de polen staat de zon zes maanden lang aan de hemel zonder onder te gaan!

'Dag' is ook de naam van de 24-uurs tijdseenheid die we in de kalender gebruiken. Astronomisch gezien wordt de tijd tussen de ene lokale middag en de volgende – dat wil zeggen, tussen de hoogste positie van de zon boven de horizon op de ene dag en de volgende – een schijnbare zonnedag genoemd. De lengte van lokale dagen varieert afhankelijk van de tijd van het jaar, vanwege het feit dat (a) de baan van de aarde elliptisch is (waarbij de aarde sneller beweegt wanneer deze dichter bij de zon staat), en dat (b) de schijnbare baan van de zon aan de hemel onder verschillende hoeken ten opzichte van de evenaar van de aarde staat. Voor praktische doeleinden wordt voor het bijhouden van de tijd in plaats daarvan de gemiddelde lengte van schijnbare zonnedagen gebruikt, die gemiddelde zonnedagen worden genoemd. De bijbehorende tijd van 24 uur per dag wordt gemiddelde zonnetijd genoemd.

Een siderische dag is gebaseerd op de “vaste” achtergrondsterren aan de hemelbol. Het is de periode tussen het moment waarop een “vaste” ster haar hoogste punt aan de hemel bereikt en het moment waarop ze haar volgende hoogste punt aan de hemel bereikt. Een siderische dag duurt ongeveer 23 uur, 56 minuten en 4 seconden. Het verschil tussen deze dag en een schijnbare zonnedag (24 uur) wordt veroorzaakt door de schijnbare beweging van de zon ten opzichte van de “vaste” achtergrondsterren.

Gerelateerde termen:
• Hemel
• Zon
• Nacht
• Pooldag

De nacht is een periode van duisternis wanneer de zon onder de horizon staat. De nacht duurt van zonsondergang tot zonsopgang. Op het grootste deel van de aarde heeft elke dag van 24 uur één nacht. Ten noorden van de poolcirkel en ten zuiden van de zuidpoolcirkel zijn er echter periodes van duisternis rond de winterzonnewende, waarbij de poolnacht maanden kan duren. In deze gebieden is er geen nacht rond de tijd van de zomerzonnewende.

De periode waarin de zon net onder de horizon staat, wordt schemering genoemd. Tijdens de schemering verlicht de zon nog steeds een deel van de hemel. De schemering wordt onderverdeeld in drie gelijke periodes: burgerlijke schemering, nautische schemering en astronomische schemering. Tijdens de burgerlijke schemering – wanneer de zon nul tot zes graden onder de horizon staat – is de hemel relatief helder, zodat kunstmatige verlichting, zoals straatverlichting, vaak niet nodig is. Nautische schemering – wanneer de zon zes tot twaalf graden onder de horizon staat – zijn zowel heldere sterren zichtbaar als een hemel die helder genoeg is om de horizon te zien, zelfs op een maanloze nacht. Hierdoor kunnen zeelieden navigeren met behulp van astronomische navigatie. Astronomische schemering is wanneer de zon twaalf tot achttien graden onder de horizon staat.

Gerelateerde termen:
• Graad
• Horizon
• Solstice
• Zon
• Dag
• Poolcirkel
• Zuidpoolcirkel
• Pooldag
• Poolnacht

In het Engels en in tal van andere talen heeft ‘dag’ meerdere betekenissen. ‘Dag’ in de betekenis van ‘daglicht’ beschrijft de tijd waarin de zon ons van natuurlijk licht voorziet, gevolgd door de nacht wanneer de zon onder is en het donker is. Een dag volgens deze definitie is korter in de winter en langer in de zomer op het noordelijk halfrond, terwijl het tegenovergestelde geldt voor het zuidelijk halfrond. In het hoge noorden of het hoge zuiden is er een tijd van het jaar waarin de zon helemaal niet ondergaat – direct op de polen staat de zon zes maanden lang aan de hemel zonder onder te gaan!

'Dag' is ook de naam van de 24-uurs tijdseenheid die we in de kalender gebruiken. Astronomisch gezien wordt de tijd tussen de ene lokale middag en de volgende – dat wil zeggen, tussen de hoogste positie van de zon boven de horizon op de ene dag en de volgende – een schijnbare zonnedag genoemd. De lengte van lokale dagen varieert afhankelijk van de tijd van het jaar, vanwege het feit dat (a) de baan van de aarde elliptisch is (waarbij de aarde sneller beweegt wanneer deze dichter bij de zon staat), en dat (b) de schijnbare baan van de zon aan de hemel onder verschillende hoeken ten opzichte van de evenaar van de aarde staat. Voor praktische doeleinden wordt voor het bijhouden van de tijd in plaats daarvan de gemiddelde lengte van schijnbare zonnedagen gebruikt, die gemiddelde zonnedagen worden genoemd. De bijbehorende tijd van 24 uur per dag wordt gemiddelde zonnetijd genoemd.

Een siderische dag is gebaseerd op de “vaste” achtergrondsterren aan de hemelbol. Het is de periode tussen het moment waarop een “vaste” ster haar hoogste punt aan de hemel bereikt en het moment waarop ze haar volgende hoogste punt aan de hemel bereikt. Een siderische dag duurt ongeveer 23 uur, 56 minuten en 4 seconden. Het verschil tussen deze dag en een schijnbare zonnedag (24 uur) wordt veroorzaakt door de schijnbare beweging van de zon ten opzichte van de “vaste” achtergrondsterren.

Gerelateerde termen:
• Hemel
• Zon
• Nacht
• Pooldag

De nacht is een periode van duisternis wanneer de zon onder de horizon staat. De nacht duurt van zonsondergang tot zonsopgang. Op het grootste deel van de aarde heeft elke dag van 24 uur één nacht. Ten noorden van de poolcirkel en ten zuiden van de zuidpoolcirkel zijn er echter periodes van duisternis rond de winterzonnewende, waarbij de poolnacht maanden kan duren. In deze gebieden is er geen nacht rond de tijd van de zomerzonnewende.

De periode waarin de zon net onder de horizon staat, wordt schemering genoemd. Tijdens de schemering verlicht de zon nog steeds een deel van de hemel. De schemering wordt onderverdeeld in drie gelijke periodes: burgerlijke schemering, nautische schemering en astronomische schemering. Tijdens de burgerlijke schemering – wanneer de zon nul tot zes graden onder de horizon staat – is de hemel relatief helder, zodat kunstmatige verlichting, zoals straatverlichting, vaak niet nodig is. Nautische schemering – wanneer de zon zes tot twaalf graden onder de horizon staat – zijn zowel heldere sterren zichtbaar als een hemel die helder genoeg is om de horizon te zien, zelfs op een maanloze nacht. Hierdoor kunnen zeelieden navigeren met behulp van astronomische navigatie. Astronomische schemering is wanneer de zon twaalf tot achttien graden onder de horizon staat.

Gerelateerde termen:
• Graad
• Horizon
• Solstice
• Zon
• Dag
• Poolcirkel
• Zuidpoolcirkel
• Pooldag
• Poolnacht

In het Engels en in tal van andere talen heeft ‘dag’ meerdere betekenissen. ‘Dag’ in de betekenis van ‘daglicht’ beschrijft de tijd waarin de zon ons van natuurlijk licht voorziet, gevolgd door de nacht wanneer de zon onder is en het donker is. Een dag volgens deze definitie is korter in de winter en langer in de zomer op het noordelijk halfrond, terwijl het tegenovergestelde geldt voor het zuidelijk halfrond. In het hoge noorden of het hoge zuiden is er een tijd van het jaar waarin de zon helemaal niet ondergaat – direct op de polen staat de zon zes maanden lang aan de hemel zonder onder te gaan!

'Dag' is ook de naam van de 24-uurs tijdseenheid die we in de kalender gebruiken. Astronomisch gezien wordt de tijd tussen de ene lokale middag en de volgende – dat wil zeggen, tussen de hoogste positie van de zon boven de horizon op de ene dag en de volgende – een schijnbare zonnedag genoemd. De lengte van lokale dagen varieert afhankelijk van de tijd van het jaar, vanwege het feit dat (a) de baan van de aarde elliptisch is (waarbij de aarde sneller beweegt wanneer deze dichter bij de zon staat), en dat (b) de schijnbare baan van de zon aan de hemel onder verschillende hoeken ten opzichte van de evenaar van de aarde staat. Voor praktische doeleinden wordt voor het bijhouden van de tijd in plaats daarvan de gemiddelde lengte van schijnbare zonnedagen gebruikt, die gemiddelde zonnedagen worden genoemd. De bijbehorende tijd van 24 uur per dag wordt gemiddelde zonnetijd genoemd.

Een siderische dag is gebaseerd op de “vaste” achtergrondsterren aan de hemelbol. Het is de periode tussen het moment waarop een “vaste” ster haar hoogste punt aan de hemel bereikt en het moment waarop ze haar volgende hoogste punt aan de hemel bereikt. Een siderische dag duurt ongeveer 23 uur, 56 minuten en 4 seconden. Het verschil tussen deze dag en een schijnbare zonnedag (24 uur) wordt veroorzaakt door de schijnbare beweging van de zon ten opzichte van de “vaste” achtergrondsterren.

Gerelateerde termen:
• Hemel
• Zon
• Nacht
• Pooldag

De zonneweg of dagboog volgt de schijnbare beweging van de zon aan de hemel, zoals gezien door een waarnemer op een vaste positie op aarde. Elke dag volgt de weg een boog, beginnend bij zonsopgang in het oostelijke deel van de hemel en eindigend bij zonsondergang in het westelijke deel. Alleen tijdens de lente- en herfstnachtevening komt de zon precies in het oosten op en gaat hij precies in het westen onder. Tijdens de winterzonnewende is de boog het kortst en het laagst aan de hemel. Vanaf dat moment neemt de lengte van die boog, en daarmee ook de lengte van de dag, toe, en elke opeenvolgende boog staat hoger aan de hemel dan de dag ervoor, totdat tijdens de zomerzonnewende de maximale hoogte en maximale daglengte worden bereikt. Dit proces herhaalt zich vervolgens in omgekeerde volgorde, waarbij tijdens de winterzonnewende opnieuw de kortste, laagste boog wordt bereikt.

Ten noorden van de poolcirkel en ten zuiden van de zuidpoolcirkel komt de zon in de winter gedurende lange periodes niet op en gaat hij in de zomer gedurende lange periodes niet onder. Daardoor kunnen ze in de winter nachten hebben die enkele maanden duren en in de zomer dagen die enkele maanden duren. Tijdens een van deze pooldagen beweegt de zon in een cirkel rond de hemel, van een hoog punt op het middaguur naar een laag punt om middernacht, zonder ooit de horizon te passeren.

De reeks zonnebogen kan worden vastgelegd in een foto met een lange belichtingstijd, een zogenaamde solargraf.

Gerelateerde termen:
• Equinox
• Horizon
• Solstice
• Dag
• Poolcirkel
• Zuidelijke poolcirkel

Zie ook Dag

In het Engels en in tal van andere talen heeft ‘dag’ meerdere betekenissen. ‘Dag’ in de betekenis van ‘daglicht’ beschrijft de tijd waarin de zon ons van natuurlijk licht voorziet, gevolgd door de nacht wanneer de zon onder is en het donker is. Een dag volgens deze definitie is korter in de winter en langer in de zomer op het noordelijk halfrond, terwijl het tegenovergestelde geldt voor het zuidelijk halfrond. In het hoge noorden of het hoge zuiden is er een tijd van het jaar waarin de zon helemaal niet ondergaat – direct op de polen staat de zon zes maanden lang aan de hemel zonder onder te gaan!

'Dag' is ook de naam van de 24-uurs tijdseenheid die we in de kalender gebruiken. Astronomisch gezien wordt de tijd tussen de ene lokale middag en de volgende – dat wil zeggen, tussen de hoogste positie van de zon boven de horizon op de ene dag en de volgende – een schijnbare zonnedag genoemd. De lengte van lokale dagen varieert afhankelijk van de tijd van het jaar, vanwege het feit dat (a) de baan van de aarde elliptisch is (waarbij de aarde sneller beweegt wanneer deze dichter bij de zon staat), en dat (b) de schijnbare baan van de zon aan de hemel onder verschillende hoeken ten opzichte van de evenaar van de aarde staat. Voor praktische doeleinden wordt voor het bijhouden van de tijd in plaats daarvan de gemiddelde lengte van schijnbare zonnedagen gebruikt, die gemiddelde zonnedagen worden genoemd. De bijbehorende tijd van 24 uur per dag wordt gemiddelde zonnetijd genoemd.

Een siderische dag is gebaseerd op de “vaste” achtergrondsterren aan de hemelbol. Het is de periode tussen het moment waarop een “vaste” ster haar hoogste punt aan de hemel bereikt en het moment waarop ze haar volgende hoogste punt aan de hemel bereikt. Een siderische dag duurt ongeveer 23 uur, 56 minuten en 4 seconden. Het verschil tussen deze dag en een schijnbare zonnedag (24 uur) wordt veroorzaakt door de schijnbare beweging van de zon ten opzichte van de “vaste” achtergrondsterren.

Gerelateerde termen:
• Hemel
• Zon
• Nacht
• Pooldag

Beschrijving: De evenaar is een denkbeeldige lijn die rond de aarde loopt, op gelijke afstand van de noord- en zuidpool en loodrecht op de rotatieas van de aarde. De evenaar markeert de lijn op het aardoppervlak die het verst van de rotatieas verwijderd is. Bij de polen snijdt de drotatieas het aardoppervlak. In het coördinatenstelsel voor lengte- en breedtegraden op het aardoppervlak is de evenaar gedefinieerd als een coördinaat met een breedte van nul graden. De evenaar verdeelt de aarde in een noordelijk en zuidelijk halfrond. Plaatsen op het noordelijk halfrond hebben een positieve breedtegraad; plaatsen op het zuidelijk halfrond hebben een negatieve breedtegraad.

Gerelateerde termen:
• As
• Breedtegraad
• Lengtegraad
• Poolcirkel
• Dag
• Aardas
• Nacht
• Tropen
• Keerkring
• Noordpool
• Zuidpool