Glossarium astronomicum

Een verklarende lijst met astronomische termen

Magnetisch veld

- Geplaatst in glossarium-m door

Terug naar de woordenlijst

Elektrische stromen produceren een omringende invloedszone die een magnetisch veld wordt genoemd. Op hun beurt ondervinden elektrisch geladen deeltjes die door een magnetisch veld bewegen een kracht, tenzij ze parallel aan het veld bewegen.

In de astronomie zijn er veel situaties waarin materie geïoniseerd is, waarbij de atomen worden gesplitst in geladen deeltjes (voor waterstof zijn dat protonen en elektronen). Het resulterende plasma kan magnetische velden produceren en daarmee in wisselwerking staan.

In het binnenste van sterren creëren bewegende plasmastromen een magnetisch veld door wat bekend staat als het dynamo-effect. Dicht bij het oppervlak van de ster kan dat magnetische veld leiden tot steractiviteit, zoals sterrenvlekken of zonnevlammen. Het magnetisch veld van een ster kan vlekken of zonnevlammen aan het steroppervlak veroorzaken, en stromen van geladen deeltjes, bekend als sterrenwinden, stromen langs magnetische veldlijnen vanuit de ster naar buiten. In het geval van de zon bereiken sommige van de geladen deeltjes die de zonnewind vormen de aarde, waar ze door het magnetisch veld van de aarde worden afgebogen naar de noord- en zuidpool van de aarde. Waar deze deeltjes de atmosfeer van de aarde doen gloeien, produceren ze het noorderlicht.

Er zijn nog tal van andere astrofysische situaties waarin magnetische velden een belangrijke rol spelen, van de ultrastarke magnetische velden van neutronensterren of in de buurt van zwarte gaten tot interstellaire magnetische velden die de grootschalige beweging van gas en plasma in een melkwegstelsel beïnvloeden.

Gerelateerde termen:
Elektromagnetische kracht
Geomagnetische storm
Ionisatie
Magnetische polen
Zonnewind
Elektron

Elektromagnetische kracht

- Geplaatst in glossarium-e door

Terug naar de woordenlijst

In navolging van Faraday en Maxwell in de 19e eeuw beschrijven natuurkundigen de ruimte als gevuld met elektrische en magnetische velden. Bewegende elektrische ladingen creëren zulke velden om zich heen en de beweging van een elektrische lading wordt op zijn beurt beïnvloed door de elektrische en magnetische velden op zijn positie. Een positieve lading zal worden versneld in de richting van het elektrische veld, een negatieve lading in de tegenovergestelde richting; een bewegende elektrische lading zal loodrecht op zijn bewegingsrichting worden afgebogen door een magnetisch veld. De overkoepelende term voor deze twee veldinvloeden op ladingen is elektromagnetische krachten. Astronomische objecten zoals sterren, gaswolken, hele sterrenstelsels of wervelende accretieschijven hebben grootschalige magnetische velden, waar zulke krachten belangrijk kunnen worden.

Gerelateerde termen:
Elektrisch veld
Accretieschijf
Magnetisch veld

Elektrisch veld

- Geplaatst in glossarium-e door

Terug naar de woordenlijst

Elektrisch geladen deeltjes trekken elkaar aan of stoten elkaar af via de elektrische kracht - gelijke ladingen stoten af, tegengestelde ladingen trekken aan. In de natuurkunde is het praktisch gebleken om de werking van een lading op andere ladingen in twee stappen te verdelen: Elk deeltje dat een elektrische lading draagt, produceert een zogenaamd elektrisch veld in de omringende ruimte. De kracht die op een tweede deeltje werkt, wordt rechtstreeks bepaald door de richting en sterkte ("veldvector") van het elektrische veld op de plaats van dat tweede deeltje: vermenigvuldig het veld met de waarde van de elektrische lading van het tweede deeltje om de kracht te verkrijgen die op dat tweede deeltje werkt. De kracht die op het eerste deeltje werkt is dan van dezelfde sterkte maar in de tegenovergestelde richting.

Gerelateerde termen:
Elektromagnetische kracht