Glossarium astronomicum

Aardscheerder

Ook bekend als NEO, NEA, aardscheerder, PHA of potentieel gevaarlijke asteroïde

Naast de zon en de planeten bevat ons zonnestelsel talrijke kleinere hemellichamen, met name asteroïden en kometen. Een botsing van een asteroïde of komeet met de aarde kan rampzalige gevolgen hebben. Tot nu toe is geen van de objecten die we kennen op ramkoers met de aarde, maar er zijn toch een aantal objecten die we in de gaten moeten houden. Elke asteroïde of komeet die in zijn baan dichter bij de zon komt dan 1,3 keer de afstand tussen de aarde en de zon (in astronomische termen: 1,3 astronomische eenheden) wordt een Near-Earth Object (NEO) genoemd. De meeste NEO's zijn Near-Earth Asteroids (NEA's).

Een NEO wordt een Potentially Hazardous Object (PHO) genoemd als het de volgende eigenschappen heeft: Ten eerste moet het dichter bij de baan van de aarde komen dan 5% van de afstand tussen de aarde en de zon (dichter dan 0,05 astronomische eenheden). Bovendien moet een dergelijk object een bepaalde minimale grootte hebben, anders vormt het geen gevaar voor de aarde. De grootte van kleinere objecten in het zonnestelsel is moeilijk te meten, dus gebruiken astronomen in plaats daarvan een minimale waarde voor de absolute helderheid van een dergelijk object. Hoe groter een object is, hoe helderder het immers waarschijnlijk is. Om als PHO te worden aangemerkt, moet een object een absolute magnitude van 22,0 of helderder hebben (waarbij het magnitudesysteem wordt gebruikt als de standaardmethode voor het meten van helderheid in de astronomie). De meeste PHO's zijn potentieel gevaarlijke asteroïden (PHA's).

Gerelateerde termen:

• Asteroïde
• Komeet
• Zonnestelsel

Manen

Ook bekend als natuurlijke satelliet

Manen zijn hemellichamen die rond planeten, dwergplaneten of kleinere objecten zoals asteroïden draaien. De aarde heeft één maan, die de maan wordt genoemd. De meeste andere planeten in het zonnestelsel hebben manen, hoewel Mercurius en Venus dat niet hebben. De dwergplaneet Pluto heeft verschillende manen, net als een klein aantal andere dwergplaneten en asteroïden. Manen zijn natuurlijke satellieten; kunstmatige satellieten, zoals die worden gebruikt voor communicatie of wetenschappelijke doeleinden, zijn geen manen.

Veel manen zijn ontstaan in een baan rond de planeet, dwergplaneet of ander hemellichaam waar ze omheen draaien. Men denkt dat de maan is ontstaan in een baan om de aarde uit materiaal dat is uitgestoten bij een grote botsing tussen de aarde en een planetoïde in een vroeg stadium van de vorming van het zonnestelsel. Veel andere (meestal kleinere) manen zijn asteroïden die zijn gevangen door de zwaartekracht van het object waar ze omheen draaien.

Gerelateerde termen:

• Asteroïde
• Dwergplaneet
• Maan
• Kunstmatige satelliet
• Satelliet

Asteroïdenfamilie

Een asteroïdenfamilie is een groep asteroïden met vergelijkbare baanelementen: halve lange as (de typische afstand tot de zon), excentriciteit (een parameter die betrekking heeft op de vorm van de baan) en baanhelling. Leden van een asteroïdenfamilie kunnen ook een vergelijkbare samenstelling hebben, d.w.z. de hoeveelheid gesteente, verschillende metalen of water die ze bevatten. Men vermoedt dat de leden van deze groepen de overblijfselen zijn van eerdere botsingen tussen grotere asteroïden.

Gerelateerde termen:

• Asteroïde
• Ellips
• Baan
• Halve lange as
• Excentriciteit

Asteroïdengordel

Beschrijving: De asteroïdengordel bevindt zich in een gebied tussen de planeten Mars en Jupiter. In dit gebied draaien de dwergplaneet Ceres en een groot aantal voornamelijk kleine asteroïden, die voornamelijk uit gesteenten en mineralen bestaan. De asteroïdengordel wordt beschreven als de belangrijkste asteroïdengordel om hem te onderscheiden van andere kleine hemellichamen in het zonnestelsel, zoals de aardscheerders en de Trojaanse groep.

Gerelateerde termen:

• Asteroïde
• Wetten van Kepler
• Mars
• Aardscheerders
• Zonnestelsel
• Trojanen

Asteroide

Beschrijving: Een asteroïde is een klein hemellichaam dat rond de zon of een andere ster of een restant van een ster draait. Asteroïden zijn vaste lichamen met verschillende samenstellingen: een aantal is rijk aan koolstof, sommige bevatten meer rotsachtig materiaal (silicaten) en andere bestaan voornamelijk uit metalen.

De meeste asteroïden zijn puinhopen die door de zwaartekracht bijeen worden gehouden, met hobbelige, onregelmatige vormen. Sommige asteroïden hebben manen – andere kleine asteroïden draaien eromheen.

Asteroïden zijn kleiner dan dwergplaneten (die genoeg massa hebben om door de zwaartekracht bijna rond te worden getrokken). Ze zijn groter dan meteoroïden; de ondergrens voor de grootte van een asteroïde ligt doorgaans tussen de één en tien meter in doorsnee. Als opwarming door de zon of ster ervoor zorgt dat het kleine hemellichaam gas en stof uitstoot, is het een komeet en geen asteroïde (hoewel het onderscheid niet altijd duidelijk is). Van oudsher werd de naam asteroïde gegeven aan elk astronomisch hemellichaam dat rond de zon draait en te klein was om met een telescoop te kunnen worden waargenomen. Omdat ze door een telescoop als sterachtige punten leken, werden ze asteroïden genoemd, naar het Griekse woord voor sterachtig.

Gerelateerde termen:

• Asteroïdengordel
• Asteroïdenfamilie
• Komeetcoma
• Komeet
• Komeetstaart
• Aardscheerders
• Zonnestelsel
• Trojanen
• Klein zonnestelsellichaam