Glossarium astronomicum

Solstice

De as van de aarde staat niet loodrecht op de baan van de aarde rond de zon, maar helt onder een hoek van 23,4 graden ten opzichte van de loodlijn. Als gevolg daarvan varieert de hoek tussen de as van de aarde en onze gezichtslijn naar de zon gedurende een jaar op verschillende punten van de baan. Het praktische effect hiervan is dat voor een waarnemer op aarde het hoogste punt dat de zon op een bepaalde dag boven de horizon bereikt, varieert.

De noordelijke zomerzonnewende, die ook de zuidelijke winterzonnewende is, vindt plaats rond 21 juni en is het moment waarop de zon het hoogst boven de horizon staat op het noordelijk halfrond en tegelijkertijd het laagst op het zuidelijk halfrond.

De zuidelijke zomerzonnewende, die ook de noordelijke winterzonnewende is, vindt plaats rond 21 december en is het moment waarop de zon het hoogst staat op het zuidelijk halfrond en tegelijkertijd het laagst op het noordelijk halfrond.

Gerelateerde termen:

• Equinox
• Rotatie van de aarde
• Ecliptica
• Horizon
• Zon
• Dag
• Aardas

Seizoenen

De as van de aarde staat niet loodrecht op de baan van de aarde rond de zon, maar helt onder een hoek van 23,4 graden. Als gevolg daarvan varieert de schijnbare positie van de zon aan de hemel op een bepaald moment van de dag gedurende het jaar. Wanneer de zon gemiddeld hoger aan de hemel staat, bereikt er meer zonlicht een bepaald gebied op aarde. Gedurende het jaar leidt dit tot warmere en koelere periodes, die meer uitgesproken zijn voor regio's die verder van de evenaar van de aarde liggen, en die seizoenen worden genoemd. De seizoenen op het noordelijk halfrond zijn tegengesteld aan die op het zuidelijk halfrond: de noordelijke zomer, wanneer het noordelijk halfrond maximaal naar de zon is gekanteld, is de zuidelijke winter, waarbij het zuidelijk halfrond van de zon is afgekanteld, en vice versa voor de zuidelijke zomer. Veel delen van de aarde die dicht bij de evenaar liggen, hebben seizoenen die verschillen van het zomer- en winterpatroon dat we zien op gematigde en arctische breedtegraden. Opgemerkt moet worden dat de duur, het begin en het einde van elk seizoen kunnen worden beïnvloed door culturele gebruiken en de tijdsperiode.

Gerelateerde termen:

• Equinox
• Evenaar
• Breedtegraad
• Zonnewende
• Aardas

Equinox

De equinox is het moment waarop de zon, tijdens haar jaarlijkse reis door de ecliptica, de hemelequator passeert. Het woord is afgeleid van het Latijnse aequinoctium met aequus (gelijk) en nox (genitivus noctis) (nacht).

Op de dag van een equinox duren dag en nacht ongeveer even lang over de hele planeet, en niet alleen in de buurt van de evenaar. Voor een waarnemer op aarde komt de zon precies op vanuit het oostelijk hoofdpunt en beweegt hij die dag schijnbaar langs de hemelequator, om vervolgens precies in het westen onder te gaan. Er zijn twee equinoxen per jaar, één rond 20 maart en één rond 23 september.

Wanneer de equinox in maart valt, geeft deze de schijnbare doorgang van de zon naar het noordelijk halfrond aan; bij de septemberequinox is de schijnbare doorgang van de zon naar het zuiden.

Gerelateerde termen:

• Ecliptica
• Seizoenen
• Zonnewende