Glossarium astronomicum

Ruimtevaartuig

Een ruimtevaartuig is een voertuig dat is gebouwd om in de ruimte te reizen. De voortstuwing gebeurt meestal via een soort raketmotor, die gas of plasma in één richting uitstoot om in de tegenovergestelde richting te versnellen.

Ruimtevaartuigen die geen mensen vervoeren, worden onbemande of robotruimtevaartuigen genoemd; voorbeelden hiervan zijn verschillende soorten satellieten, ruimtetelescopen of ruimtesondes die worden gebruikt voor verkenning.

Bemande ruimtevaartuigen moeten daarentegen voorzien in het voortbestaan van hun menselijke inzittenden, bijvoorbeeld met een drukcabine, stralingsbescherming en een gereguleerde temperatuur.

Ruimtevaartuigen die naar de aarde kunnen terugkeren, worden terugwinbare ruimtevaartuigen genoemd; ruimtevaartuigen die na terugkeer opnieuw kunnen worden gelanceerd, worden herbruikbare ruimtevaartuigen genoemd.

Een ruimtevaartuig dat is ontworpen om als langdurige thuisbasis te dienen, bijvoorbeeld in een baan om de aarde, wordt een ruimtestation genoemd.

Gerelateerde termen:

• Raket • Kunstmatige satelliet • Ruimtestation • Ruimtetelescoop

Ruimtepuin

Ruimteafval of ruimtepuin is de term voor kunstmatige objecten, of de restanten daarvan, die in een baan om de aarde draaien maar geen nuttige functie hebben. Voorbeelden hiervan zijn buiten gebruik gestelde of defecte satellieten, brokstukken als gevolg van botsingen tussen satellieten, of bovenste trappen van raketten die zijn gebruikt voor de lancering van ruimtevaartuigen of satellieten en die na het vervullen van hun doel zijn afgedankt.

Hoe meer ruimtepuin er is, hoe groter de kans op schadelijke botsingen, wat een ernstig gevaar vormt voor ruimtevaartuigen. Daarom bespreken ruimtevaartorganisaties manieren om ruimtepuin te verwijderen en zijn ze begonnen met het testen daarvan. Ook spannen ze zich in om missies zo te plannen dat objecten die hun doel hebben vervuld, terugkeren in de atmosfeer van de aarde en daar verbranden.

Gerelateerde termen:

• Kunstmatige satelliet
• Ruimtevaartuig

Rover

Een rover is een door mensen gemaakte machine die met een ruimtevaartuig naar het oppervlak van een andere planeet of maan wordt gestuurd om die planeet van dichtbij te bestuderen en de verzamelde gegevens via een communicatiemethode naar de aarde terug te sturen. De meeste rovers kunnen vanaf de aarde worden bediend en bewegen zich over het oppervlak van de planeet of maan, hoewel de maanrovers van de Apollo-missie door astronauten op de maan werden bestuurd. Een rover kan veel wetenschappelijke instrumenten vervoeren, zoals kleine boormachines, een instrument voor het verzamelen van monsters, camera's en zelfs een klein laboratorium om lucht- en grondmonsters te analyseren en de resultaten terug te sturen.

Gerelateerde termen:

• Apollo
• Manen
• Planeet
• Planetaire wetenschap
• Ruimtevaartuig

Raket

Een raket is een apparaat dat vaak wordt gebruikt om ruimtevaartuigen vanaf het aardoppervlak de ruimte in te lanceren. Daartoe bestaat een raket uit raketmotoren en brandstoftanks. Raketmotoren worden ook gebruikt om de beweging van ruimtevaartuigen in de ruimte te regelen, de snelheid te wijzigen of koerscorrecties uit te voeren. Het basisprincipe van een raketmotor is het produceren van een stroom van hogesnelheiddeeltjes, meestal door het verbranden van raketbrandstof. Wanneer een dergelijke stroom in een bepaalde richting wordt gericht, wordt de raketmotor in de tegenovergestelde richting versneld – een gevolg van een fundamentele natuurkundige wet die momentumbehoud wordt genoemd. Merk op dat de deeltjesstroom nergens tegenaan hoeft te duwen om dit effect te bereiken: raketten werken perfect, zelfs in het bijna vacuüm van de ruimte.

Gerelateerde termen:

• Ruimtevaartuig

De ruimte

De ruimte, vaak afgekort tot ‘ruimte’, is de term voor alle gebieden binnen ons universum die buiten de atmosfeer van de aarde liggen. Ruimtevaart is het streven om geschikte vervoermiddelen naar en door de ruimte te laten vliegen, en dergelijke vervoermiddelen worden ruimtevaartuigen genoemd. Ruimtewetenschappen is een overkoepelende term voor alle takken van wetenschap die zich bezighouden met ruimteverkenning, ruimtevaart of astronomische lichamen in de ruimte die met ruimtevaartuigen kunnen worden bereikt, waaronder astronomie en planetologie.

Gerelateerde termen:

• Ruimte
• Ruimtevaartuig

Astronaut

Ook bekend als kosmonaut, taikonaut of spationaut.

Een astronaut is iemand die gekwalificeerd is om deel uit te maken van de bemanning aan boord van een ruimtevlucht. Astronauten worden getraind in het bedienen van raketten en ruimtestations en in het oplossen van gespecialiseerde technische problemen die uniek zijn voor reizen buiten de atmosfeer van de aarde. Ze worden vaak getraind om wetenschappelijke experimenten in de ruimte uit te voeren. Een paar astronauten hebben zelfs op de maan gelopen.

Astronaut werd oorspronkelijk gebruikt om ruimtebemanningen uit de Verenigde Staten aan te duiden, maar is nu een algemene term die door veel verschillende landen wordt gebruikt.

Russische ruimtebemanningen worden kosmonauten genoemd, Chinese ruimtebemanningen worden vaak taikonauten genoemd en Europese ruimtebemanningen worden spationauten genoemd.

Gerelateerde termen:

• Raket
• Ruimtestation
• Ruimtevaartuig