Glossarium astronomicum

Waarneembare heelal

Het waarneembare universum verwijst naar het deel van het universum dat we kunnen zien, namelijk een bol met ons in het middelpunt. De straal van het waarneembare universum wordt bepaald door hoe ver het licht sinds het begin van het universum naar ons toe heeft kunnen reizen. Gebieden aan de rand van het waarneembare universum zijn zo ver weg dat hun licht net genoeg tijd heeft gehad om ons te bereiken in de afgelopen 14 miljard jaar; met andere woorden: gedurende de hele leeftijd van het universum.

De verste gebieden van het universum die we kunnen zien, bevinden zich nu op meer dan 40 miljard lichtjaar afstand. Dit komt doordat het universum sterk is uitgezet sinds het licht dat ons vanuit die gebieden bereikt, werd uitgezonden. Licht van objecten buiten het waarneembare universum heeft nog niet genoeg tijd gehad om ons te bereiken.

Hoe langer we wachten, hoe meer tijd het licht heeft om ons te bereiken en hoe groter het waarneembare universum wordt. Andere waarnemers in de kosmos hebben hun eigen waarneembare universums: een bol met hen in het midden, waarvan de straal de grootste afstand is waarover licht uit andere gebieden de tijd heeft gehad om hen te bereiken.

Gerelateerde termen:

• Versnellend heelal
• Elektromagnetische straling
• Licht
• Lichtjaar
• Ruimtetelescoop
• Heelal

Licht

Licht is elektromagnetische straling. In het algemeen verwijst licht naar elektromagnetische straling met een golflengte die met het blote oog zichtbaar is. De golflengte van licht dat door mensen kan worden waargenomen ligt grofweg tussen 380 en 750 nanometer (nm), hoewel de meeste mensen zeer weinig gevoelig zijn voor licht met een golflengte korter dan 400 nm. Dit is een smal deel van het elektromagnetische spectrum dat een breed scala aan golflengten omvat, van gammastraling (de kortste) tot radiogolven (de langste). In bredere zin wordt de term licht soms gebruikt voor alle elektromagnetische straling.

De basiseigenschappen van licht zijn intensiteit, voortplantingsrichting, frequentie, spectrum en polarisatie. De snelheid in een vacuüm is gedefinieerd als precies 299.792.458 meter per seconde, en dit is een van de fundamentele constanten van de natuur. De kleur van licht hangt af van de golflengte. Violet licht heeft de kortste golflengte in het zichtbare spectrum; rood heeft de langste. Licht heeft meerdere bronnen, zowel natuurlijke als kunstmatige; de zon is de belangrijkste lichtbron van de aarde. Licht wordt uitgezonden en geabsorbeerd in kleine “pakketjes” die fotonen worden genoemd en die zowel eigenschappen van golven als van deeltjes hebben. Dit laatste fenomeen wordt de golf-deeltjesdualiteit genoemd.

Gerelateerde termen:

• Elektromagnetische straling
• Zichtbaar spectrum

Atmosferische uitdoving

Atmosferische uitdoving is de verstrooiing of absorptie van het licht van hemellichamen die door de atmosfeer van de aarde reizen. Atmosferische gassen laten zichtbaar licht door en zijn transparant voor radio- en infraroodlicht, waardoor dit soort telescopen op de grond veel worden gebruikt. Om dit fenomeen te voorkomen en licht van andere golflengten te kunnen observeren, bevinden sommige telescopen zich buiten de atmosfeer.

Gerelateerde termen: • Atmosfeer • Uitdoving • Infrarood astronomie • Optische astronomie • Radioastronomie • Interstellaire uitdoving