Glossarium astronomicum

Elk patroon dat zich door de ruimte voortplant met weinig of geen verandering is een golf. De stelling van Fourier laat zien hoe dergelijke voortbewegende patronen kunnen worden begrepen als de som van “elementaire golven”, elk een regelmatig patroon van zich herhalende maxima of minima, vergelijkbaar met een wiskundige sinusfunctie. De afstand tussen elk maximum van een dergelijke regelmatige elementaire golf en het volgende maximum wordt de golflengte van de golf genoemd. Verschillende soorten golfverschijnselen spelen een rol in de astronomie. Elektromagnetische straling, onze belangrijkste bron van informatie over astronomische objecten, is een golfverschijnsel, en in sommige observatietechnieken speelt die golfaard een belangrijke rol. Geluidsgolven spelen een rol bij de interne structuur van sterren. Zwaartekrachtgolven zijn naar voren gekomen als een nieuwe bron van informatie over astronomische objecten.

Gerelateerde termen:
• Frequentie
• Zichtbaar spectrum
• Zwaartekrachtgolven

Elk patroon dat zich door de ruimte voortplant met weinig of geen verandering is een golf. De stelling van Fourier laat zien hoe dergelijke voortbewegende patronen kunnen worden begrepen als de som van “elementaire golven”, elk een regelmatig patroon van zich herhalende maxima of minima, vergelijkbaar met een wiskundige sinusfunctie. De afstand tussen elk maximum van een dergelijke regelmatige elementaire golf en het volgende maximum wordt de golflengte van de golf genoemd. Verschillende soorten golfverschijnselen spelen een rol in de astronomie. Elektromagnetische straling, onze belangrijkste bron van informatie over astronomische objecten, is een golfverschijnsel, en in sommige observatietechnieken speelt die golfkarakteristiek een belangrijke rol. Geluidsgolven spelen een rol bij de interne structuur van sterren. Zwaartekrachtgolven zijn naar voren gekomen als een nieuwe bron van informatie over astronomische objecten.

Gerelateerde termen:
• Frequentie
• Zichtbaar spectrum
• Zwaartekrachtgolven

Talrijke processen in de astronomie zijn cyclisch: ze herhalen zich regelmatig. Een voorbeeld hiervan is de baan van een planeet rond de zon, waarbij de planeet steeds weer langs hetzelfde traject rond de zon draait. De tijd tussen twee herhalingen van een dergelijke cyclus wordt de periode van de cyclus genoemd. De omlooptijd van een planeet is bijvoorbeeld de tijd die de planeet nodig heeft om één keer rond de zon te draaien. De herhaling hoeft niet perfect te zijn en omlooptijden kunnen in de loop van de tijd langzaam veranderen. Zo leverde de lichte systematische afname van de periode van de eerste binaire neutronenster het eerste indirecte bewijs voor de emissie van zwaartekrachtgolven.

Gerelateerde termen:
• Frequentie
• Omlooptijd
• Zwaartekrachtgolven

Frequentie is het aantal oscillaties per tijdseenheid, zoals in cycli/seconde (of hertz [Hz]). Het is een algemene eigenschap van elke golf - geluidsgolf, licht of zwaartekrachtsgolven. De frequentie en golflengte van een golf zijn aan elkaar gerelateerd door de formule frequentie = v/golflengte, waarbij v de snelheid van de golf is. Bij het bespreken van elektromagnetische straling gebruiken astronomen meestal ofwel frequentie ofwel golflengte (soms door elkaar).

Gerelateerde termen:
• Elektromagnetische straling
• Golf

Het dopplereffect is de verandering in gedetecteerde golflengte (of frequentie) van geluids- of lichtgolven veroorzaakt door de relatieve beweging van de bron naar of van de waarnemer vandaan. Dankzij dit effect kunnen astronomen de beweging bestuderen van elk lichaam (sterren, sterrenstelsels, gas, enz.) dat golven uitzendt (bijvoorbeeld elektromagnetische straling). In het geval van bijvoorbeeld straling die wordt uitgezonden door een ster met spectraallijnen op specifieke golflengten, zullen de golflengten van alle spectraallijnen worden verschoven. Voor snelheden aanzienlijk lager dan de lichtsnelheid is de dopplerverschuiving in frequentie (of golflengte) evenredig met de relatieve snelheid van de bron in de gezichtslijn van de waarnemer gedeeld door de lichtsnelheid.

Gerelateerde termen:
• Elektromagnetische straling
• Frequentie
• Golflengte
• Blauwverschuiving
• Roodverschuiving