Glossarium astronomicum

Terug naar de woordenlijst

Een lens is een optisch apparaat dat door middel van breking licht buigt, zodat het wordt gebundeld of verspreid. Lenzen worden doorgaans gemaakt van glas, kunststof of een ander transparant materiaal. Convexe lenzen bundelen licht en brengen een parallelle lichtstraal samen op één punt. Concave lenzen verspreiden een parallelle lichtstraal, zodat deze lijkt te komen van één punt.

Lenzen zijn de belangrijkste onderdelen van refractietelescopen en verrekijkers. Zelfs als een astronomische telescoop een reflectietelescoop is (een telescoop die spiegels gebruikt om licht te focussen), is het waarschijnlijk dat de camera's en spectrografen die aan de telescoop zijn bevestigd, een of meer lenzen gebruiken.

Een massief object kan een ‘zwaartekrachtlens’ worden genoemd wanneer het optische vervorming veroorzaakt in het beeld van een ander object op de achtergrond. Deze vervorming is het gevolg van de afbuiging van het licht van het achtergrondobject door de zwaartekracht van het massieve object op de voorgrond; dit fenomeen wordt zwaartekrachtlenzen genoemd.

Gerelateerde termen:
• Zwaartekrachtlens
• Optica
• Reflectietelescoop
• Refractietelescoop
• Breking
• Spectrograaf
• Spiegel

Terug naar de woordenlijst
Breking is het verschijnsel waarbij een golf – en in het bijzonder licht – van richting verandert wanneer deze van het ene medium naar het andere gaat. De grootte en richting van de verandering hangt af van de ‘brekingsindexen’ van de twee media, die op hun beurt weer afhangen van de snelheid van het licht in elk medium, een relatie die wiskundig is vastgelegd in de wet van Snell.

De manier waarop licht door een stuk glas gaat, kan worden gebruikt om een lens te maken, die parallelle lichtstralen – zoals het licht van een verre ster – die op de lens vallen, bundelt. Dit is het belangrijkste effect dat wordt gebruikt bij de constructie van refractietelescopen.

Breking hangt ook af van de golflengte van het invallende licht, een feit dat kan worden gebruikt in een prisma om licht op basis van golflengte te scheiden in de samenstellende elementaire kleuren – wat belangrijk is voor het documenteren en onderzoeken van spectra.

Gerelateerde termen:
• Regenboog
• Refractietelescoop
• Spectrum
• Lens

Terug naar de woordenlijst

De enorme boog met concentrische strepen in de kleuren violet, indigo, blauw, groen, geel, oranje en rood, die zich over de hemel uitstrekt en meestal zichtbaar is na een regenbui, wordt een regenboog genoemd. Wanneer een waarnemer een regenboog ziet, staat de zon achter hem. Een regenboog ontstaat doordat de kleine waterdruppeltjes in de lucht het witte zonlicht door middel van een proces dat dispersie wordt genoemd, door breking in het kleurenspectrum opsplitsen; dit is vergelijkbaar met hoe een prisma werkt. In een normale regenboog wordt het licht één keer binnen de waterdruppeltjes gereflecteerd en door breking verspreid.

Soms zijn er twee in elkaar geneste regenbogen te zien, waarbij de kleuren in de tweede regenboog in omgekeerde volgorde staan. De binnenste, helderdere regenboog wordt de primaire regenboog genoemd, terwijl de buitenste, vage regenboog de secundaire regenboog is. Dit fenomeen van een dubbele regenboog komt relatief weinig voor. De secundaire regenboog ontstaat wanneer het licht naast breking ook twee keer wordt gereflecteerd in de waterdruppeltjes.

Gerelateerde termen:
• Breking
• Spectrum
• Zichtbaar spectrum