Glossarium astronomicum

Getijdenvergrendeling is een proces waarbij getijdenkrachten de rotatie van een lichaam dat rond een ander lichaam draait, veranderen, waardoor de rotatieperiode verandert. Een goed voorbeeld hiervan is de maan. De maan wordt subtiel uitgerekt door getijdenkrachten van de zwaartekracht van de aarde, waardoor de vorm verandert en de maan subtiel langwerpig wordt, met de lange as naar de aarde gericht. Terwijl de maan om de aarde draait, oefent de aarde een subtiele kracht uit op deze getijdenuitstulping. Als de maan zou draaien zodat de langgerekte as niet langer naar de aarde gericht is, zou de getijdenkracht de maan terugtrekken zodat de getijdenuitstulping weer naar de aarde zou wijzen. Dit betekent dat de maan altijd dezelfde kant naar de aarde toekeert, omdat getijdenvergrendeling ervoor heeft gezorgd dat de rotatieperiode gelijk is aan de omlooptijd.

Deze één-op-één relatie tussen periode en baan geldt niet altijd voor getijdengebonden hemellichamen. De relatief elliptische baan van Mercurius rond de zon, in combinatie met getijdegebondenheid, betekent dat Mercurius drie keer ronddraait telkens wanneer hij twee banen rond de zon voltooit.

Gerelateerde termen:
• Mercurius
• Maan
• Baan
• Baanperiode
• Getijde
• Rotatie

Op aarde is de zwaartekracht vrijwel constant en wijst deze naar wat wij ‘beneden’ noemen. Maar over grotere afstanden variëren de sterkte en richting van de zwaartekracht, en die verschillen worden getijdenkrachten genoemd. De aarde en de maan draaien bijvoorbeeld om een gemeenschappelijk zwaartepunt vanwege hun wederzijdse zwaartekracht, maar objecten aan de kant van de aarde die dichter bij de maan staan, worden iets sterker naar de maan toe versneld, terwijl objecten aan de andere kant van de aarde iets minder worden versneld. Het oceaanwater van de aarde volgt deze getijdenversnellingen en vormt “getijdenbulten” direct onder de maan en aan de andere kant, wat de getijden van de aarde veroorzaakt.

Gerelateerde termen:
• Zwaartekracht
• Getijdenvergrendeling